Karaca, BİRTEK-SEN’in tekstilde çalışan kadın işçilerle ilgili raporunu Meclise taşıdı

BİRTEK-SEN’in tekstilde çalışan kadın işçilerle ilgili raporunu Meclise taşıyan EMEP Milletvekili Karaca “İşçilerin çalışma hayatını insana yaraşır hale getirmek üzere Bakanlığın planı ne” diye sordu.

Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, BİRTEK-SEN’in “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tekstil sektöründe kadın emeği ve sendikal algı raporu”nu Meclis gündemine taşıdı. Bölgede tekstil sektöründe çalışan kadın işçilerin durumunu çarpıcı biçimde ortaya koyan rapora ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a yazılı soru önergesi veren Karaca, raporu Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonuna da gönderdi.

BİRTEK-SEN 19 Ekim 2025 tarihinde “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tekstil sektöründe kadın emeği ve sendikal algı raporu”nu kamuoyuna duyurmuştu. Tekstil üretimi yoğunluklu Adana, Adıyaman, Antep, Malatya ve Urfa’da 116 yüz yüze anket ve dokuz derinlemesine görüşme ve uzman görüşlerine dayandırılan rapor, özellikle Gündeydoğu Anadolu Bölgesi’nde tekstil sektöründe kadın emeği sömürüsünün ne denli yoğunlaştığını çarpıcı biçimde ortaya koymuştu.

“İşçiler ürettiği ürünü alamıyor”

Konuyu Meclis gündemine taşıyan Karaca, rapordaki şu bilgileri öne çıkardı:

• Rapor fazla mesai ve primlerle dahi en fazla 30 bin TL ücret alan kadın işçilerin yüzde 95,7’sinin kendi ürettikleri ürünlerini satın alamadıklarını,
• İşçilerin günlük ortalama 10 saat, sipariş dönemlerinde 18 ve hatta 36 saate kadar çalıştıklarını,
• İşçilerin yüzde 62’sinin fazla mesaiye zorlandığını, işten atılma korkusuyla ‘rıza’ gösterenlerle birlikte bu oranın yüzde 95’e çıktığını,
• Fazla mesaiye zorlanan işçilerin yüzde 44,7’sinin doğrudan zorlama yoluyla, yüzde 40,4’ünün tehdit yoluyla, yüzde 14,9’unun ise hakaret yoluyla mobbinge maruz bırakıldığını,
• İşçilerin yüzde 52,6’sının üretim hızını artırmak için baskı aracı olarak keyfi maaş kesintisine uğradığını,
• İşçilerin yüzde 74’ünün tuvalet molalarının sınırlı olduğunu,
• İşçilerin yüzde 17’sinin doğum izninden faydalandırılmadıklarını,
• İşçilerin yüzde 72,3’ünün kreşten faydalanmadıklarını,
• İşçilerin düğün, cenaze gibi toplumsal olarak zorunlu görülen durumlar için dahi izin alamadıklarını; yıllık izinlerin ise üretimin düşük olduğu zamanlarda kullandırıldığını,
• İşçilerin yüzde 44,3’ünün iş güvenliği eğitimi almadığını, alanların ise formalite eğitim aldıklarını,
• İşçilerin yalnızca yüzde 15,7’sinin çalıştığı yerlerde iş güvenliği önlemi alındığını, yüzde 83,5’inin denetim öncesinde fabrikaya bilgi geldiği ve kişisel koruyucu ekipmanların sadece denetim sırasında kullandırıldığını,
• İşçilerin yüzde 66,1’inin çalıştıkları iş yerinde kaza yaşandığını,
• İşçilerin yüzde 60,3’ünün çalışırken rahatsızlık ya da meslek hastalığı yaşadığını,
• İşçilerin yüzde 58,6’sını kas-iskelet sistemi problemi, yüzde 30’unu toz/kimyasal madde maruziyeti, yüzde 11,4’ünün ise her ikisini yaşadığını,
• İşçilerin yüzde 42,2’sinin iş yerinde taciz ya da rahatsız edici bir davranışa maruz kaldığını ancak işten atılma ve damgalanma korkusuyla yalnızca yüzde 45,8’inin şikayetçi olabildiğini,
• İşçilerin yüzde 62’sinin işten gece 22.00’den sonra çıktığını; bu grubun yalnızca yüzde 14,3’ünün servisle evinin kapısına kadar bırakıldığını,
• İşçilerin yüzde 51,7’sinin sendikasız çalıştığını, sendikal faaliyetlere katılımın en büyük engelinin işten atılma riski olduğunu ortaya koymuştur.

Kadın işçilerin yoğun üretim baskısı altında insanlık dışı koşullarda çalıştırıldığına dikkat çeken Karaca, “Uluslararası tekstil tekellerinin açıkça ‘Sendika istemediğimiz için Türkiye’ye geldik’ deme cüretini gösterdiği bu tabloda kadın işçiler, sendikal örgütlülüğe daha az yatkın, ‘itaatkar’ ve ‘vasıfsız’ iş gücü olarak görülerek sermayedarların tercihi haline gelmiştir. Yoğun üretim baskısı altında insanlık dışı koşullarda çalıştırılan kadın işçilerin yoğun olarak çalıştığı tekstil ve hazır giyim sektöründe Türkiye, ihracatta dünya ölçeğinde ön sıralardadır. Bu öncülük, kadın işçilerin en temel haklarının dahi çiğnendiği; denetimsiz ve kuralsız bir üretim rejimine dayanmaktadır” ifadelerine yer verdi.

“Bakanlığın köle düzenine karşı planı ne?”

Raporu, TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına da gönderen Karaca, Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan’dan şu soruların yanıtını istedi:

1. Bölgede tekstil alanında çalışan kadın işçilerin toplam sayısı, yaş ortalaması, ücret ortalaması, sendikalılık verileri nedir?
2. Sendikalı olmanın işe alınmama ya da işten atılma sebebi olarak öne çıktığı rapor verileri karşısında; sendikalı olmanın güvence altına alınması için ne tür çalışmalarınız bulunmaktadır? Bu bağlamda partimizin ‘Barajsız sendika, yasaksız grev, güvenceli iş’ kampanyası sonunda işçilerle hazırlayarak sunduğu yasa teklifinin yasalaşmasına dair bir adım atacak mısınız?
3. Bölgede çalışan tekstil işçilerinin günlük ortalama çalışma süresi nedir? Fazla mesaiye kalmayan kaç işçi bulunmaktadır? Günde 18 saate kadar çalıştırılan kaç işçi bulunmaktadır?
4. Bölgede çalışan tekstil işçilerinden fazla mesaiye kalmayı reddettiği mobbinge maruz kalan ya da için işten atılan işçi sayısı kaçtır?
5. Bölgede çalışan tekstil işçilerinden herhangi bir sebeple maaş kesintisi yoluyla cezalandırılan kaç işçi bulunmaktadır?
6. Bölgede kaç tekstil firması vardır? Bunların çalışan sayısı kaçtır? Bu firmalardan kaç tanesinde kreş bulunmaktadır?
7. Bölgede çalışan tekstil işçilerinden iş güvenliği eğitimi alan işçi sayısı kaçtır? Aynı bölgede iş kazası yaşayan ve/veya meslek hastalığına yakalanan işçi sayısı kaçtır?
8. Son 5 yılda bölgedeki tekstil firmalarına işçi sağlığı ve güvenliği için kaç kere denetim yapılmıştır? Sonuçları nedir?
9. Denetimlerin fabrika sahiplerine önceden bildirildiği ifadeleri karşısında Bakanlığınızın açıklaması nedir? Bildirim yapan personeller hakkında herhangi bir yaptırım uygulanmış mıdır?
10. Bölgede çalışan tekstil işçilerinden çalışırken tacize, tehdide, hakarete uğrayan kadın işçi sayısı kaçtır? Bu konuda Bakanlığınız ne tür adımlar atmıştır?
11. Kadın işçilerin hem iş yerinde hem de işten çıktıktan sonra eve ulaşma süreçlerinden güvenliğinin sağlanması için Bakanlığınız nasıl tedbirler uygulatmaktadır?
12. Köle gibi çalıştırılan kadın işçilerin çalışma hayatlarını insana yaraşır bir hale getirmek üzere Bakanlığınızın planı nedir?